Khi thử tìm kiếm thông tin trên internet về chế độ ăn uống tốt nhất cho bệnh tiểu đường sẽ có rất nhiều gợi ý được đưa ra, khiến bạn bối rối không biết nên chọn làm theo phương pháp nào. Mặc dù có rất nhiều lời khuyên được đưa ra nhưng không phải phương pháp nào cũng chúng xác nếu bạn không biết cách chọn những nguồn báo uy tín, đồng thời những thông tin trôi nổi chưa được xác thực trên mạng có thể gây lên những lầm tưởng về bệnh tiểu đường. Trong bài viết dưới đây, chúng tôi sẽ chỉ ra 9 lầm tưởng lớn về chế độ ăn kiêng phổ biến của bệnh tiểu đường mà chúng ta thường gặp phải.
- Việc ăn đường là tác nhân gây ra bệnh tiểu đường
- Carbohydrate (carbs) là kẻ thù của bệnh nhân tiểu đường
- Thực phẩm giàu tinh bột vượt quá tiêu chuẩn
- Bạn không được ăn các món đồ ngọt tráng miệng
- Người bệnh tiểu đường không được uống rượu
- Hoa quả là thực phẩm cấm kị
- Trong quá trình uống thuốc điều trị, bạn có thể ăn thoả thích theo ý muốn
- Chất béo không gây ảnh hưởng đến bệnh tiểu đường
- Chất làm ngọt nhân tạo an toàn và tốt cho sức khỏe
- Một số lưu ý cần thiết dành cho bạn khi điều trị bệnh tiểu đường
Việc ăn đường là tác nhân gây ra bệnh tiểu đường
Theo Hiệp hội Tiểu đường Hoa Kỳ (ADA), ăn quá nhiều đường không gây ra bệnh tiểu đường, nhưng tuỳ tình huống việc ăn nhiều đường cũng có thể gây lên bệnh tiểu đường.
Bệnh tiểu đường loại 1 thường được gây ra khi yếu tố môi trường kích hoạt khuynh hướng di truyền để bệnh tiểu đường tự biểu hiện. Bệnh tiểu đường loại 2 thường được kích hoạt bởi các yếu tố nguy cơ khác nhau, bao gồm di truyền và các ảnh hưởng đến từ lối sống của mỗi cá nhân.
Một số yếu tố nguy cơ khác có thể dẫn đến bệnh tiểu đường loại 2 bao gồm:
- Thừa cân
- Huyết áp cao
- Lối sống ít vận động
- Vấn đề tuổi tác, đặc biệt là người trên 45 tuổi
- Đồ uống có đường, chẳng hạn như soda và trái cây, có nhiều calo rỗng và nghiên cứu gần đây đã chỉ ra mối liên hệ của những điều này với nguy cơ mắc bệnh tiểu đường cao hơn. Để giúp ngăn ngừa bệnh tiểu đường, ADA khuyến cáo nên phòng tránh chúng nhiều nhất có thể.
Carbohydrate (carbs) là kẻ thù của bệnh nhân tiểu đường
Carbs không phải là kẻ thù của bạn, mà là loại carb và số lượng carb bạn ăn mới là điều quan trọng cần xem xét đối với những người mắc bệnh tiểu đường.
Không phải tất cả các loại carbs đều được sản sinh ra như nhau. Những loại thực phẩm có chỉ số đường huyết (GI) thấp, (một thước đo để đánh giá nhanh chóng mức độ của thực phẩm chứa carbohydrate có thể ảnh hưởng đến lượng đường trong máu) là lựa chọn tốt hơn những thực phẩm có GI cao. Một số yếu tố quyết định thực phẩm có GI thấp hay cao là:
- Thành phần dinh dưỡng
- Mức độ chín của thực phẩm
- Số lượng quá trình chế biến thực phẩm
Ví dụ về carbs có GI thấp bao gồm:
- Yến mạch cán dẹt (rolled oats) và yến mạch cán nhỏ (steel-cut)
- Bánh mì nguyên cám
- Đậu khô và các loại đậu
- Rau ít tinh bột, chẳng hạn như rau bina, bông cải xanh và cà chua
Bạn cũng nên chọn thực phẩm có lượng đường huyết thấp hơn (GL). (GL tương tự như GI, nhưng nó kết hợp khối lượng khẩu phần vào việc tính toán. GL được coi là một ước tính chính xác hơn về cách thức thực phẩm sẽ ảnh hưởng đến lượng đường trong máu của bạn).
Nếu bạn ăn thực phẩm có GI hoặc GL cao, kết hợp nó với thực phẩm có GI hoặc GL thấp có thể giúp cân bằng bữa ăn của bạn. Một khi bạn chọn nhiều carbs cân bằng hơn, bạn vẫn cần quản lý khẩu phần carbs, vì quá nhiều carbs có thể khiến lượng đường trong máu cao hơn.
Hãy luôn bám sát mục tiêu carb cá nhân của bạn khi đếm carbs. Hoặc bạn có thể hỏi chuyên gia chăm sóc sức khỏe điều gì là tốt nhất. Nếu bạn sử dụng phương pháp kiểm soát khẩu phần ăn trên đĩa, hãy giới hạn lượng carbs của bạn ở một phần tư đĩa.
Tìm hiểu thêm về chỉ số đường huyết và cách sử dụng chỉ số này để quản lý chế độ ăn uống của bạn tại đây.
Thực phẩm giàu tinh bột vượt quá tiêu chuẩn
Thực phẩm tinh bột có chứa carbohydrate. Ngoài các loại thực phẩm như bánh mì, mì ống và gạo, thực phẩm giàu tinh bột cũng bao gồm các loại rau củ giàu tinh bột, chẳng hạn như khoai tây, ngô, đậu và đậu lăng.
Trong khi các loại rau giàu tinh bột có chứa carbohydrate, chúng cũng giàu các chất dinh dưỡng quan trọng khác và có thể phù hợp với kế hoạch bữa ăn của bạn.
Nếu bạn đang sử dụng phương pháp đếm carbohydrate, hãy đảm bảo bao gồm những thực phẩm này trong phân bổ carbs hàng ngày của bạn. Nếu bạn đang áp dụng phương pháp đĩa, thực phẩm giàu tinh bột sẽ chiếm khoảng 1/4 đĩa của bạn.
Bạn cũng nên chọn những loại thực phẩm giàu chất xơ, ít carbs đã qua chế biến để có đủ vitamin và khoáng chất cần thiết trong khi vẫn kiểm soát được lượng đường trong máu.
Bạn không được ăn các món đồ ngọt tráng miệng
Thỉnh thoảng thưởng thức một lát bánh ngọt hoặc một chiếc bánh quy sẽ không gây bất lợi cho hầu hết mọi người, ngay cả những người mắc bệnh tiểu đường. Điều quan trọng là sự điều độ và khả năng kiểm soát khẩu phần. Trên thực tế, một số nghiên cứu chỉ ra rằng hạn chế bản thân quá nhiều có thể dẫn đến ăn uống vô độ hoặc ăn quá nhiều.
Cẩn thận với tâm lý “tất cả hoặc không có gì”. Hãy thoải mái thưởng thức một phần nhỏ món ngọt yêu thích của bạn trong những dịp đặc biệt. Chỉ cần đảm bảo hạn chế các loại carbs khác trong bữa ăn của bạn để đạt được sự cân bằng an toàn và bám sát mục tiêu carb cá nhân của bạn.
ADA đề cập rằng một hướng dẫn chung là khoảng 45 đến 60 gam carbohydrate mỗi bữa ăn. Bạn có thể tìm thấy các phiên bản ít carb lành mạnh hơn của nhiều món ngọt bằng cách khám phá vô số công thức nấu ăn có sẵn trên mạng.
Người bệnh tiểu đường không được uống rượu
Nếu bạn có thể kiểm soát tốt bệnh tiểu đường thì bạn có thể uống rượu ở mức độ vừa phải. Các hướng dẫn chế độ ăn uống của người Mỹ khuyên rằng trung bình một ngày phụ nữ không nên uống nhiều hơn một thức uống có cồn mỗi ngày và nam giới không nên uống quá 2 chai đồ uống chứa cồn. Một thức uống chứa cồn được định nghĩa là 5 ounce rượu vang, 12 ounce bia hoặc 1,5 ounce rượu chưng cất.
Bạn cũng nên theo dõi lượng đường trong máu trong 24 giờ sau khi uống. Rượu có khả năng khiến lượng đường trong máu của bạn giảm xuống dưới mức bình thường, gây trở ngại cho việc sử dụng thuốc và ngăn gan sản xuất glucose (phản ứng với việc giảm lượng đường trong máu).
Nếu quyết định uống rượu, hãy cố gắng chọn đồ uống có cồn có hàm lượng carb thấp hơn và thêm đường bất cứ khi nào có thể – chẳng hạn như rượu vang, bia nhẹ hoặc rượu – và hạn chế uống đồ uống hỗn hợp có đường vì có thể khiến lượng đường trong máu tăng đột biến.
Hoa quả là thực phẩm cấm kị
Không có loại quả nào bị cấm trong chế độ ăn uống lành mạnh của bệnh tiểu đường. Trên thực tế, một số nghiên cứu cho thấy rằng ăn nhiều trái cây tươi có mối liên hệ với việc cải thiện mức insulin và kiểm soát lượng đường trong máu tốt hơn.
Điều này là do nhiều loại trái cây nguyên chất rất giàu chất dinh dưỡng, bao gồm cả chất xơ, có thể thúc đẩy lượng đường trong máu khỏe mạnh.
Tốt nhất, hãy chọn các loại trái cây ít đường hơn, chẳng hạn như quả mọng, táo và bưởi. Tuy nhiên, mặc dù đúng là một số loại trái cây có chứa nhiều đường tự nhiên hơn những loại khác, nhưng bạn vẫn có thể thưởng thức bất kỳ loại trái cây nào trong số chúng, nếu bạn tuân theo chế độ, khẩu phần phù hợp.
Trong quá trình uống thuốc điều trị, bạn có thể ăn thoả thích theo ý muốn
Uống thuốc điều trị bệnh tiểu đường không phải là một tấm vé để ăn bất cứ thứ gì bạn muốn, thường xuyên như bạn muốn. Uống thuốc theo đúng chỉ định là quan trọng, nhưng việc tuân theo chế độ ăn uống giàu chất dinh dưỡng cũng vô cùng quan trọng.
Điều này là do việc tuân theo một chế độ ăn giàu sản phẩm, thịt nạc và carb phức hợp không chỉ giúp bạn kiểm soát bệnh tiểu đường về lâu dài mà còn có thể giúp bạn kiểm soát các bệnh mãn tính khác có thể phát triển cùng với bệnh tiểu đường, chẳng hạn như bệnh tim mạch và cao huyết áp.
Một kế hoạch ăn uống thân thiện với bệnh tiểu đường cũng giống như các kế hoạch ăn uống chuyên biệt khác, trong đó một số thực phẩm hỗ trợ mục tiêu của bạn trong khi những thực phẩm khác có thể cản trở chúng. Thường xuyên ăn thức ăn có nhiều đường hoặc ăn nhiều có thể cản trở hiệu quả của thuốc cũng như cản trở quá trình xây dựng các thói quen tích cực với việc điều trị bệnh tiểu đường.
Chất béo không gây ảnh hưởng đến bệnh tiểu đường
Theo Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ, mắc bệnh tiểu đường loại 2 làm tăng nguy cơ đau tim và đột quỵ. Một phần của mối liên hệ này là do nhiều người mắc bệnh tiểu đường quá thừa cân và thường bị huyết áp cao hoặc mức cholesterol cao.
Để giảm nguy cơ mắc các vấn đề về tim, hãy tránh chất béo chuyển hóa khi có thể và hạn chế chất béo bão hòa trong chế độ ăn uống của bạn. Ăn nhiều thực phẩm giàu chất béo bão hòa, chẳng hạn như các sản phẩm sữa nhiều chất béo và đồ chiên, có thể làm tăng mức cholesterol không tốt cho sức khỏe của bạn và làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim và đột quỵ.
Theo Hướng dẫn chế độ ăn uống mới nhất cho người Mỹ , bạn nên tránh chất béo chuyển hóa càng nhiều càng tốt, và chất béo bão hòa chỉ chiếm ít hơn 10% lượng calo của bạn trong một ngày.
Chất làm ngọt nhân tạo an toàn và tốt cho sức khỏe
Đi dọc các gian hàng cửa hàng tạp hóa có lẽ bạn sẽ tìm thấy nhiều kệ hàng chứa các loại thực phẩm chế biến không đường. Nhưng không phải vì sản phẩm được dán nhãn “không đường” tức là chúng đảm bảo không ảnh hưởng tới sức khoẻ của bạn. Chúng vẫn có thể chứa nhiều carbs, chất béo hoặc calo đơn giản.
Theo một số nghiên cứu sơ bộ trên động vật, một số chất làm ngọt nhân tạo cũng có thể ảnh hưởng đến độ nhạy insulin , khiến cơ thể bạn khó duy trì lượng đường trong máu khỏe mạnh hơn. Tuy nhiên, vẫn cần nghiên cứu thêm trước khi có thể đưa ra bất kỳ kết luận chắc chắn nào.
Hơn nữa, mặc dù nhiều người cho rằng Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm (FDA) quản lý nghiêm ngặt các chất làm ngọt nhân tạo, nhưng nhiều phụ gia thực phẩm được đưa vào thị trường mà không có bất kỳ sự giám sát nào.
Bất chấp những tranh cãi xung quanh sự an toàn của một số chất làm ngọt nhân tạo, FDA đã coi các chất làm ngọt sau đây là an toàn để sử dụng trong một số trường hợp nhất định:
- saccharin
- aspartame , bạn nên tránh sử dụng nếu mắc bệnh phenylketon niệu
- acesulfame kali (acesulfame-K)
- sucralose
- neotame
- advantame
- stevia
- alcohols chứa đường
Theo ADA , sử dụng chất làm ngọt nhân tạo thay cho đường để giúp làm ngọt thực phẩm mà không cần bổ sung nhiều carbs thỉnh thoảng vẫn tốt. Nhưng họ cũng cảnh báo rằng không có nhiều bằng chứng cho thấy các chất thay thế đường sẽ giúp quản lý lượng đường trong máu hoặc cải thiện sức khỏe tim mạch về lâu dài.
Ngoài ra, một số chất làm ngọt nhân tạo vẫn sẽ thêm một số lượng nhỏ carbs vào chế độ ăn uống của bạn, vì vậy bạn sẽ cần theo dõi lượng bạn sử dụng.
Một số lưu ý cần thiết dành cho bạn khi điều trị bệnh tiểu đường
Ban đầu, bệnh tiểu đường có thể gây ra tình trạng khó kiểm soát, nhưng sẽ dễ dàng hơn nhiều khi bạn nắm vững tất cả các dữ kiện và thông tin dinh dưỡng cần thiết để điều trị căn bệnh này.
Ăn thực phẩm có GI và GL thấp, hạn chế tiêu thụ rượu, chất béo chuyển hóa và bão hòa, uống thuốc theo chỉ định của bác sĩ và theo dõi lượng đường trong máu đều có thể giúp kiểm soát các triệu chứng và giúp cải thiện sức khỏe tổng thể.
Một khi bạn gỡ rối những lầm tưởng, bạn sẽ thấy rằng một kế hoạch ăn uống phù hợp với bệnh tiểu đường không cần phải quá hạn chế hoặc phức tạp. Thay vào đó, chế độ ăn uống của bạn vừa lành mạnh vừa ngon lại dễ làm theo.
Làm việc với bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng của bạn để phát triển một kế hoạch ăn uống kết hợp các loại thực phẩm yêu thích của bạn và giúp kiểm soát lượng đường trong máu của bạn.
Bạn cũng nên tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng trước khi thực hiện bất kỳ thay đổi nào đối với chế độ ăn uống của mình để giúp đảm bảo rằng bạn đang đưa ra những lựa chọn tốt nhất cho sức khỏe của mình.
